مقایسه ی صوری و محتوایی تمثیلات خسرووشیرین نظامی با شیرین-وخسرو امیر خسرو دهلوی

نظامی از معروفترین شاعران زبان فارسی است که در منظومه هایش بویژه در منظومه ی خسرو و شیرین بصورت گسترده از تمثیل استفاده می نماید و این شیوه ی سخن سرایی را آگاهانه و هدفمند بر می گزیند . او به خوبی می دانسته که طی طریق با سمند تمثیل بسی سریع تر از مرکب های دیگر سخن است و واقف بوده که گاهی یک تمثیل برای تفهیم یک مطلب با یک کتاب برابری می کند به علت همین آگاهی از فواید تمثیل ، و توانمندی فوق العاده اش در استعمال آن، در منظومه ی خسرووشیرین با توانی وصف ناشدنی و ظرافتی غریب، از تمثیل ها که ذخایر ادبی و فرهنگی هستند کمک می گیرد و خود نیز تمثیل سازی می کند. امیرخسرودهلوی نیز موفق ترین مقلّد حکیم گنجه در سرودن منظومه های غنایی است. در منظومه ی شیرین وخسرو، این شگرد سخن-سرایی (استعمال وافر تمثیلات) را بر می گزیند و شیوه ی اسوه ی خود –نظامی- ره می سپارد و با نهایت توان و ظرافتی کامل از حکیم گنجه تقلید می نماید . از آن جا که تمثیل در دو اثر مورد بحث حضور بسیار گسترده ای دارد و درصد بالایی از این دو منظومه را به خود اختصاص داده است، در این پژوهش کوشیده ایم تا از طریق تحلیل و بررسی تمثیلات هر دو اثر ، آن ها را از نظر صوری و محتوایی با هم مقایسه کنیم و شباهت ها و تفاوت های آن ها را نمایان سازیم . این پژوهش در پنج فصل ترتیب داده شده است که در فصل اول (مقدمه) به ضرورت تحقیق ، پیشینه و شیوه ی آن اشاره کرده ایم . در فصل دوّم (کلیّات و تعاریف) اشاره مختصری به زندگی هر دو شاعر داشته ایم و مبسوط و گسترده تمثیل و انواع آن را ذکر کرده ایم . در فصل سوّم تمثیلات دو اثر را از نظر صوری مقایسه و تحلیل نموده ایم و در بخش چهارم تمثیلات دو منظومه را از نظر محتوایی تحلیل و مقایسه کرده ایم و در فصل آخر از مقایسه ی صوری و محتوایی تمثیلات دو اثر نتیجه گیری کرده ایم .